ورزش: راز یک مغز جوان‌تر

ورزش: راز یک مغز جوان‌تر

بر اساس نتایج یک پژوهش جدید، پژوهشگران دانشگاه تسوکوبا در ژاپن، رابطه‏‏‌ای مستقیم را بین فعالیت مغز، عملکرد مغز و آمادگی جسمانی در گروهی از مردان ژاپنی مسن گزارش کرده‌‏اند. پژوهشگران در این پژوهش، دریافتند مردانی که از آمادگی جسمانی بیشتری برخوردارند، در قیاس با مردانی که آمادگی جسمانی آن‏‏‌ها کمتر است، از بخش‌‏هایی از مغز خود استفاده می‏‌کنند که مشابه مغز افراد جوان‏‏‏‌تر است و همین امر، سبب عملکرد ذهنی بهتر آنان می‏‌گردد.
به گفتة پژوهشگران، با افزایش سن، از بخش‏‌های متفاوتی در قشر پیش‌‏پیشانی مغز که دارای نقش‏‌هایی در عملکرد اجرایی، حافظه، هوش، زبان و بینایی است، استفاده می‌‏کنیم. در جوانی، برای انجام تکالیف ذهنی‏ شامل حافظة کوتاه مدت، درک معنای کلمات و توانایی تشخیص حوادث، اشیاء و یا افرادی که پیش‏تر با آن روبرو شده‌‏ایم، به طور عمده از سمت چپ قشر پیش‌پیشانی استفاده می‏‌کنیم. با افزایش سن، برای انجام این تکالیف، به استفاده از بخش‏‌های معادل از قشر پیش‌پیشانی در سمت راست مغز گرایش داریم.
پژوهشگران یادآور می‏‌شوند که در سالخوردگی، تمایل داریم تا در طول تکالیف ذهنی، به جای فقط یک سمتِ قشر پیش‌پیشانی، از هر دو سمت آن استفاده کنیم. این پدیده، نشان‌دهندة بازسامان‌دهی مغز برای جبران کارآیی و ظرفیت کاهش ‏یافتة خود است که به دلیل زوال ساختاری و فیزیولوژیک وابسته به سن رخ می‌‏دهد.
در این پژوهش، 60 شرکت‏‌کنندة مرد، در محدودة سنی 64 تا 75 انتخاب شده و یک تست ورزش را برای اندازه‏‌گیری آمادگی هوازی خود به انجام رساندند. شرکت‏‌کنندگانی که آمادگی جسمانی آن‏‌ها دارای تفاوت زیادی با یکدیگر بود، آزمونی را برای اندازه‏‌گیری توجه انتخابی، عملکرد اجرایی و زمان واکنش، انجام دادند. آن‌‎‏ها از آزمون اِستروپ برای انطباق رنگ و کلمه استفاده کردند. در این آزمون کلماتی دارای معنای رنگ مانند آبی، سبز و قرمز به شرکت‏‌کنندگان نشان داده شده و هم‌زمان از آن‏‌ها خواسته ‏شد تا رنگ حروف نوشته شده را صرف‌نظر از خواندن خود کلمه نام ببرند.
به اعتقاد پژوهشگران، این آزمون سخت‏‌تر از آن چیزی است که به نظر می‏‌رسد. هنگامی که رنگ حروف با خود کلمه انطباق ندارد، زمان بیشتری طول می‏‌کشد تا مغز به این موضوع واکنش نشان دهد. از این زمانِ واکنش، به عنوان سنجش عملکرد مغز استفاده می‏‌شود.
فعالیت در ناحیة پیش‌پیشانی مغزِ شرکت‏‌کنندگان، از طریق آزمونی که از روش تصویربرداری عصبی استفاده می‏‌کند، اندازه‏‌گیری شد. در این روش، میزان زیادی از اکسیژن خون در سطح رگ‏‌های خونی مورد سنجش قرار می‏‌گیرد که نشان‌دهندة فعالیت لایه‌‏های خارجی مغز است.
پژوهشگران نتایج تمام آزمون‏‌ها را به منظور جستجوی ارتباطی میان سلامت هوازی، زمان واکنش اِستروپ و فعالیت مغز در طول آزمون اِستروپ مورد تحلیل قرار دادند. همان‏‏‌گونه که برای بزرگسالان مسن‌‏تر پیش‎‏بینی می‏‌شد، در طول آزمون اِستروپ، هر دو سمت راست و چپ قشر پیش‏‌پیشانی مغز، بدون هیچ تفاوتی فعال بودند. تحلیل رابطة بین فعالیت مغز و زمان واکنش اِستروپ نشان داد شرکت‏‌کنندگانی که ترجیح آن‏‌ها در طول اجرای آزمون اِستروپ، سمت چپ قشر پیش‏‌پیشانی بود، دارای زمانِ واکنش سریع‌تری بودند. بر اساس نظر پژوهشگران، این یافته نشان می‏‌دهد که در این آزمون، بزرگسالان مسن‌‏تری که از آن سمت مغز که مربوط به انجام تکالیف ذهنی در جوانی است، بیشتر استفاده می‌‏کردند، دارای عملکردی بهتر بودند. نتایج تحلیل رابطة میان آمادگی هوازی و زمانِ واکنش اِستروپ نشان داد که شرکت‏‌کنندگانِ دارای آمادگی هوازیِ بیشتر، دارای زمان واکنش کوتاه‏‌تری بودند.
پژوهشگران بر اساس این یافته‏‌ها، به درستی پیش‏‌بینی کردند که برخورداری از آمادگی هوازی بالاتر، با فعالیت بیشتر قشر پیش‌پیشانیِ چپ در ارتباط بود. به بیان دیگر، شرکت‏‌کنندگان آماده‌‏تر، حداقل در هنگام انجام آزمون اِستروپ، گرایش داشتند تا آن سمت از مغز خود را که در جوانی استفاده می‏‌شود، به کار گیرند. پژوهشگران با استفاده از آزمون‏‌های آماری، به منظور مورد توجه قرار دادن تعامل میان 3 عامل مورد نظر در این پژوهش – آمادگی هوازی، عملکرد ذهنی و فعالیت مغزی- دریافتند که شرکت‏‌کنندگان مسن‌‏تری که دارای آمادگی هوازی بیشتری بودند، در زمان نیاز، به دلیل استفاده از نواحی مهم‌‏تر مغزی در قیاس با شرکت‏‌کنندگان دارای آمادگی هوازی کمتر، از عملکرد ذهنی بهتری برخوردار بودند. به گفتة پژوهشگران، در حقیقت، شرکت‏‌کننندگان مسن‌‏تر از بخش‌‏هایی از مغز خود، مشابه با زمانی که جوان‌‏تر بودند استفاده می‏‌کنند. اما این مسأله چگونه امکان‏‌پذیر است؟
یک تبیین احتمالی که پژوهش پیشنهاد می‏‌کند آن است که حجم و یکپارچگی مادة سفید در بخشی از مغز که دو طرف را به یکدیگر مرتبط می‏‌کند، با افزایش سن کاهش می‏یابد. شواهدی در حمایت از این نظریه که بزرگسالان آماده‌‏تر، در قیاس با بزرگسالان دارای آمادگی کمتر، بهتر می‌‏توانند این مادة سفید را حفظ کنند، وجود دارد. با این حال، پژوهش بیشتری برای تأیید این نظریه مورد نیاز است.
منبع:سایک سِنترال