پژوهشگران کالج دانشگاهی لندن در پژوهشی جدید نشان داده‌‏اند که تغییر در حس شوخ‏‌طبعی می‏‌تواند علامتی زودهنگام از ابتلا به زوال عقل باشد. یافته‏‌ها می‌‏تواند با مورد تأکید قرار دادنِ تغییراتی که عموماً تصور نمی‌‏شد که با زوال عقل مرتبط است، به بهبود در تشخیص این عارضه کمک نماید.
گروه تحقیق، به طور ویژه به بررسی این موضوع علاقمند بودند که چگونه حس شوخ‏‌طبعی می‏‌تواند در زوال عقل از نوع پیشانی-گیجگاهی (FTD) و بیماری آلزایمر تغییر نماید. در حالی که بیماری آلزایمر، دلیل عمدة زوال عقل است، زوال عقلِ پیشانی-گیجگاهی، رایج‏‌ترین دلیل زوال عقل در سنین کمتر از 55 سال است. اغلب وقتی کلمة زوال عقل را می‏‌شنویم، نخستین چیزی که به ذهن می‏‌رسد، از دست دادن حافظه است اما بر خلاف آلزایمر، مشکلات حافظه یک نشانگر اولیه از ابتلا به زوال عقلِ پیشانی-گیجگاهی نیست بلکه، افراد قبل از پیشرفت مشکلات حافظه، ابتدا تغییرات شخصیتی و رفتاری را تجربه می‏‌کنند. از این رو، هدف پژوهشگران آن بود که چنین نشانه‏‌های رفتاری‌‏ای را با دقت مورد بررسی قرار دهند تا سر‏ِنخ‌‏های اولیه از تغییرات اساسی مغز را آشکار کرده و به تشخیص کمک نمایند.
از آنجا که حس شوخ‏‌طبعی یک بخش مهم از شخصیت‏ و رفتار افراد نسبت به سایرین است، پژوهشگران توجه خود را بر این موضوع متمرکز کردند که نوع کُمدی مورد علاقة بیماران چه تغییری یافته است. به منظور جمع‌‏آوری داده‏‌ها، از دوستان و بستگان 48 نفر از بیماران مبتلا به انواع متفاوت زوال عقل از نوع پیشانی-گیجگاهی و آلزایمر درخواست شد تا به تعدادی پرسشنامه پاسخ دهند که علاقة بیماران را به سه نوع متفاوت از کُمدی شامل کُمدی بزن و بکوب، کُمدی طنزآمیز و کُمدی معناباخته برآورد می‏‌کرد. همچنین از کسانی که پرسشنامه‏‌ها را کامل ‏کردند خواسته شد تا چنانچه مثال‏‌هایی از شوخ‌‏طبعی نامناسب را در بیماران مشاهده کرده‌‏اند، عنوان کنند و ترجیحات خنده‏‌آور این بیماران در 15 سال گذشته را نیز انعکاس دهند تا پژوهشگران بتوانند هرگونه تغییر جهتی را در ترجیح نوع کُمدی آن‌ها شناسایی نمایند.
نتایج نشان داد که حس شوخ‏‌طبعی افراد مبتلا به زوال عقلِ پیشانی-گیجگاهی که با تغییرات رفتاری همبسته است، در مقایسه با بیماران مبتلا به بیماری آلزایمر و افراد سالم، تغییر یافته‏ بود. این تغییرات، خندیدن به حوادثی که سایرین آن‏‌ها را خنده‌‏آور نمی‏‌دانستند، مانند پارس سگ و یا ماشینی که بَد پارک شده است را شامل می‏‌شد. همچنین این بیماران به حوادث سوزناک زندگی‏ شخصی‏‌شان اغلب به صورتی نامناسب می‏‌خندیدند در حالی‏‌که چنین موردی در افراد مبتلا به بیماری آلزایمر گزارش نشد. در عین حال، هر دو گروه مبتلایان به زوال عقلِ پیشانی-گیجگاهی که با تغییرات رفتاری همبسته است و آلزایمر، در مقایسه با افراد سالم هم‏‌سنّ خود، شوخی‏‌های از نوع بزن و بکوب را به شوخی‏‌های طنزآمیز و یا معناباخته ترجیح می‏‌دادند. در حقیقت، بنا به گزارش دوستان و بستگان بیماران، چنین تغییراتی به طور میانگین 9 سال قبل از بروز علایم ویژه‌‏تر زوال عقل مشاهده شده بود. این موضوع مورد تأکید قرار می‏‌دهد که تغییرات در شوخ‏‌طبعی تنها یک مشخصة اولیة زوال عقلِ پیشانی-گیجگاهی نیست بلکه می‌‏تواند در آلزایمر هم رخ دهد.
به گفتة پژوهشگران، نتایج این پژوهش، بر این موضوع که زوال عقل تنها دربارة از دست دادن حافظه نیست تأکید دارد. این مسأله، دارای پیامدهای ضمنی برای تشخیص بیماری است: نه تنها تغییرات رفتاری و شخصیتی باید زنگ‏‌های خطر را به صدا درآورد، بلکه متخصصان بالینی خودشان نیازمند آن هستند که نسبت به این نشانه‏‌ها، به عنوان علایم اولیة زوال عقل آگاه‌‏تر شوند. بعلاوه، یافته‏‌های پژوهش سرنخ‏‌هایی از تغییرات اساسی مغزی فراهم می‏‌آورد. تفاوت‏‌های نامحسوسی که ما خنده‌‏آور می‏‌یابیم می‌‏تواند بیماری‏‌های مختلفی که زوال عقل را به وجود می‏‌آورند، از یکدیگر متمایز سازد. از آنجا که شوخ‏‌طبعی خواستار حضور جنبه‏‌های بسیار متفاوتی از عملکرد مغز مانند حل معما، آگاهی هیجانی و آگاهی عاطفی است، می‏‌تواند یک روش ظریف برای تشخیص زوال عقل باشد. درک عمیق‏‌تر از گسترة کامل نشانه‏‌های بیماری زوال عقل، توانایی‏‌مان برای تشخیص به موقع و صحیح را افزایش می‏‌دهد. بنابراین نیازمند آن هستیم که مطالعاتی بزرگ‏‌تر را به انجام برسانیم و افراد را برای مدتی طولانی‏‌تر پیگیری کنیم تا بفهیم که چگونه و چه زمانی تغییرات در شوخ‏‌طبعی می‌‏تواند به عنوان علامتی هشدار دهنده در زمینة بروز تغییرات اساسی مغزی عمل نماید.
منبع: کالج دانشگاهی لندن