پژوهشگران دانشگاه‏‌های وین و اینزبروک، در پژوهشی دریافتند هنگامی که افراد به موسیقی گوش می‏‌دهند، واکنش‌‏های هیجانی آن‏‌ها نسبت به موسیقی در تغییرات اندازة مردمک چشمشان انعکاس می‏‌یابد. بر این اساس، محتوای هیجانی موسیقی و پیوند شخصیِ شنونده با موسیقی، هر دو بر روی گشاد شدن مردمک چشم تأثیر می‏‌گذارند.
اندازة مردمک به صورت انعکاسی، با توجه به میزان نور محیط در روز و شب تنظیم شده و به ترتیب تنگ و گشاد می‏‌شود. اندازة مردمک توسط افکار، احساسات و یا تلاش ذهنی نیز تنظیم می‏‌گردد. به عنوان مثال، مردمک در واکنش به تصاویر آشکار جنسی و یا تلاش برای حل یک محاسبة ذهنی مشکل، گشاد می‌‏شود. صداها هم می‏‌توانند بر حسب محتوای هیجانی‏‌شان، باعث گشاد شدن مردمک چشم شوند: صداهایی مانند پرخاش یک زوج، که به شدت باعث برانگیختگی می‏‌شوند نیز در مقایسه با اصوات خنثی، مردمک را گشادتر می‏‌کنند. با این وجود، اگرچه که موسیقی نیز اغلب احساساتی قوی را در شنوندگان برمی‌‏انگیزد، گشاد شدن مردمک در واکنش به موسیقی تا پیش از انجام این پژوهش به صورت روش‌‏مَند مورد بررسی قرار نگرفته بود.
برای انجام پژوهش، پژوهشگران 80 قطعه پیانوی سه‏‌گانه از قطعات موسیقی کوتاه Romantic era (روزگار عاشقانه) که به دلیل حالت تأثیرگذاری هیجانی خود بر شنو‌ندگان معروف است را انتخاب کردند. ابتدا از 30 شرکت‏‌کننده درخواست شد تا محتوای هیجانی این قطعات را ارزیابی نمایند. سپس گروه دیگری شامل 30 شرکت‏‌کننده که از هدف آزمایش بی‏‌اطلاع بودند، در حالی که اندازة مردمک چشم آنان با استفاده از یک دستگاه دنبال‏‌کنندة حرکات چشم اندازه‏‌گیری می‌‏شد، به این قطعات گوش داده و در پایان نیز به پرسشنامة کوتاهی دربارة رابطة خود با موسیقی پاسخ دادند.
نتایج نشان داد که مردمک چشم شنوندگان، حقیقتاً در واکنش به موسیقی هیجانی گشاد می‏‌شود. قطعاتی که برانگیزاننده‌‏تر تخمین زده شده بودند، نسبت به قطعات آرام‌‏تر و ملایم‏‌تر، با گشاد شدن بیشتر مردمک چشم در ارتباط بودند. به گفتة پژوهشگران، اتساع بیشتر مردمک چشم، در شنوندگانی مشاهده شد که گزارش دادند موسیقی نقش مهمی در زندگی‏‌شان بر عهده دارد. در مجموع، نتایج حاکی از آن است که واکنش‌‏های هیجانی به موسیقی در اندازة مردمک چشم انعکاس می‏‌یابد: هم محتوای هیجانی موسیقی و هم پیوند شخصی شنوندگان با موسیقی بر گشاد شدن مردمک اثرگذار است. به گفتة پژوهشگران: «برهم‏‌کنش پیچیده‏‌ای میان ویژگی‏‌های موسیقیایی و خصوصیات فردی شنونده، بر روی پاسخ مردمک چشم نسبت به موسیقی و احتمالاً به همان اندازه بر روی واکنش‏‌های هیجانی تأثیر می‏‌گذارد. با این وجود پژوهش ما به روشنی نشان می‏‌دهد که اندازه‏‌گیری اندازة مردمک چشم، ابزاری امیدوارکننده جهت سنجش واکنش‌‏های هیجانی نسبت به موسیقی است. بعلاوه، از آنجا که واکنش‌‏های مردمک نمی‏‌تواند به طور ارادی کنترل شود، قادر است دسترسی مستقیمی به فرایندهای نیمه هشیارانة شنوندگان در واکنش به موسیقی را فراهم نماید.»
منبع: دانشگاه وین